Norræni ungmenna mánuðurinn
um verkefnið
Árið 2023 hafði Ísland formennsku í Norrænu ráðherranefndinni og Samfés leiddi verkefnið Norræni ungmenna mánuðurinn í samstarfi við Mennta- og barnamálaráðuneytið. Markmið verkefnisins var að tengja ungt fólk frá öllum Norðurlöndunum, bæði í gegnum stafrænan vettvang og með staðbundnum viðburði í lok nóvember 2023. Verkefnið byggði á þeirri framtíðarsýn að skapa vettvang þar sem ungt fólk getur átt samskipti, miðlað reynslu og tekið þátt í ákvarðanatöku um málefni sem varða það sjálft. Þátttakendur komu frá Íslandi, Noregi, Danmörku, Svíþjóð, Finnlandi, Færeyjum, Álandseyjum og Grænlandi, á aldrinum 13 til 25 ára. Lögð var áhersla á virka þátttöku ungmenna á öllum stigum verkefnisins – frá hugmyndavinnu til framkvæmdar.
Í ljósi alþjóðlegra áskorana og breyttra aðstæðna var lögð áhersla á að kanna nýjar leiðir til að tengja ungt fólk á Norðurlöndunum í gegnum umhverfisvænan og aðgengilegan vettvang sem dregur úr ferðakostnaði og stuðlar að sjálfbærni. Markmiðið var að bjóða upp á árlegan vettvang þar sem löndin skipta með sér hlutverkum í skipulagningu viðburða, hvort sem þeir fara fram í raunheimum, á netinu eða með blandaðri nálgun. Með því að skapa stafrænan norrænan umræðuvettvang þar sem ungt fólk frá öllum Norðurlöndum kemur saman til að ræða menntun, velferð, sjálfbærni og andlega heilsu, var stuðlað að aukinni þátttöku, minni ferðatengdum kolefnislosun og aukinni aðgengi að samræðum þvert á landamæri.
Viðburðurinn fór fram á stafrænni vettvangi þar sem ungt fólk tók virkan þátt í fjölbreyttri dagskrá sem samanstóð af fyrirlestrum, umræðum, skapandi verkefnum og gagnvirkum leikjum. Lögð var áhersla á að tryggja jafnan aðgang og að ungt fólk hefði svigrúm til undirbúnings og þátttöku. Dagskráin var hönnuð með það að markmiði að vera fræðandi, lifandi og aðlaðandi fyrir þátttakendur á öllum aldri.
Áherslur verkefnisins tengdust beint formennsku Íslands í Norrænu ráðherranefndinni og þeirri stefnu að hlusta á ungt fólk og skapa raunveruleg tækifæri til þátttöku þess í stefnumótun og samfélagsumræðu. Verkefnið byggði á öflugu norrænu samstarfi milli systursamtaka Samfés, samstarfsaðila innan Evrópusamtaka æskulýðsmiðstöðva og fulltrúa ungmenna frá öllum þátttöku löndum. Fulltrúar ungmennaráða og samstarfsaðila komu reglulega saman á netfundum til að ræða skipulag og markmið verkefnisins.
Ungmennaráð Samfés (13–16 ára) og Ungmennaráð Samfés+ (16–25 ára) tóku virkan þátt í undirbúningi og framkvæmd viðburðarins. Þau lögðu fram hugmyndir að umræðuefnum, mótuðu dagskrá og komu að kynningu og skipulagi. Með þessu verkefni var stefnt að því að efla norrænt samstarf, styrkja tengslanet ungmenna, byggja upp vettvang fyrir samráð og umræðu og gera ungu fólki kleift að koma hugmyndum sínum og skoðunum á framfæri varðandi menntun, velferð og lýðræðislega þátttöku.
Umræðuefnin voru valin í nánu samráði við ungt fólk og skipulögð í fjórar vikur með ákveðnum áherslum: samfélagslegar og alþjóðlegar áskoranir, réttindi og velferð, ungmennamenning og sjálfsmynd, og menntun og atvinnumál. Þessi uppbygging skapaði vettvang fyrir fjölbreyttar og merkingarbærar samræður sem endurspegluðu raunverulegar áskoranir og áherslur ungs fólks á Norðurlöndum í dag.
Þátttakendur voru á aldrinum 13–25 ára og komu úr félagsmiðstöðvum, skólum og æskulýðssamtökum í öllum þátttökulöndum. Áætlaður fjöldi þátttakenda var á bilinu 500–1.500 ungmenni. Verkefnið byggði á reynslu og niðurstöðum fyrri samstarfsverkefna á borð við Education for All, með sérstakri áherslu á heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna nr. 4.7 um menntun til sjálfbærrar þróunar.
Rafrænn vettvangur fyrir ungmenni á norðurlöndunum
Rafræni vettvangurinn var hannaður til að tryggja jafnt aðgengi ungs fólks að umræðum og þátttöku, óháð búsetu eða fjárhag. Með nýrri tækni og gagnvirkum lausnum gaf hann þátttakendum tækifæri til að taka virkan þátt í norrænu samstarfi án þess að ferðast milli landa. Vettvangurinn innihélt stafræna fundarsali, umræðuhópa og skapandi rými þar sem ungmenni gátu deilt hugmyndum, unnið að sameiginlegum verkefnum og átt samskipti við jafnaldra á Norðurlöndunum. Þessi aðferð stuðlaði að aukinni sjálfbærni, minni kolefnislosun og víðtækari þátttöku en áður hefur náðst í norrænu æskulýðssamstarfi.
Norræna ungmenna þingið
Nordic Youth Summit
Lokaviðburður Norræna ungmenna mánaðarins var Nordic Youth Summit, sem haldinn var í Hörpu í Reykjavík. Þar komu saman fulltrúar ungs fólks frá öllum Norðurlöndunum til að ræða niðurstöður verkefnisins og móta sameiginlegar tillögur um framtíð norræns æskulýðssamstarfs. Ráðstefnan skapaði vettvang fyrir ungt fólk til að kynna hugmyndir sínar, skiptast á reynslu og taka þátt í stefnumótandi umræðum um menntun, lýðræði, sjálfbærni og velferð. Einnig tóku þátt fulltrúar stjórnsýslu, norrænnar ráðherranefndar og æskulýðssamtaka sem hlustuðu á rödd unga fólksins og ræddu leiðir til að efla áhrif þess á norrænum vettvangi. Með ráðstefnunni var lögð áhersla á að ungt fólk hefði raunverulegt tækifæri til áhrifa og að niðurstöður hennar næðu áfram inn í stefnumótun og samstarf landanna á sviði æskulýðsmála.
Nordic Youth Summit
Niðurstöður
Á ráðstefnunni Nordic Youth Summit 2023, sem haldin var í Hörpu í Reykjavík, komu fram fjölmargar hugmyndir og tillögur frá ungu fólki af öllum Norðurlöndunum. Þátttakendur ræddu málefni tengd menntun, sjálfbærni, lýðræði, velferð og menningu og greiddu atkvæði um þær tillögur sem þeim þóttu mikilvægustar til framtíðar.
-
Auka fjárfestingu í menntun og tryggja öllum aðgengi að henni.
Hvetja til notkunar almenningssamgangna og draga úr notkun einkabíla.
Framfylgja lögum gegn mengun og skaðlegum iðnaðarháttum.
Stofna og viðhalda vernduðum svæðum fyrir dýralíf og náttúru.
Styðja þróun og viðhald grænna svæða og trjáræktar.
-
Bjóða upp á gjaldfrjálsar og aðgengilegar frístundaaðgerðir og menntun innan skóla.
Lengja opnunartíma og fjölga viðfangsefnum í félagsmiðstöðvum.
Leggja áherslu á aukið aðgengi að félagsmiðstöðvum og ungmennahúsum fyrir alla.
-
Fjármögnun og stuðningur: Auka fjármagn til félagsmiðstöðva, fræðsluverkefna og handleiðslu fyrir ungt fólk.
Virk þátttaka ungmenna: Tryggja ungu fólki raunverulegt svigrúm til að hafa áhrif og taka þátt í ákvarðanatöku.
Menningarsamskipti og samstarf: Efla skiptaverkefni milli Norðurlanda og utan þeirra til að styrkja alþjóðlegt samstarf og menningarlega skilning.
-
Stofna fleiri ungmennaráð og ungmennathing og tryggja að ungt fólk fái rödd í stefnumótun.
Stuðla að virkri þátttöku og betri samþættingu meðal norræns ungs fólks.
Gera skiptaverkefni milli Norðurlandanna aðgengilegri og víðtækari.
-
Tryggja sanngjörn laun fyrir byrjendastörf og nýútskrifaða.
Efla menningu samhjálpar, jákvæðni og þátttöku allra.
Fjölga félagsmiðstöðvum og stuðningsrýmum sem efla færni, tengslanet og atvinnuþátttöku.
Auka atvinnu- og starfsþróunartækifæri bæði innanlands og á alþjóðavettvangi.
Efla opinbera umræðu og gagnsæi um aðgerðir, verkefni og ákvarðanir sem varða ungt fólk.
